تاریخچه نان بربری

نان بربری نوعی نان است که پخت آن در ایران مرسوم است و به‌هر دو شیوهٔ سنتی و صنعتی تولید می‌شود.

نام این نان برگرفته از نام ایل بربر است که در مرز بین ایران و افغانستان زندگی می‌کردند. در اواخر دوران قاجار چند بربر، پخت این نان را در تهران آغاز کردند و آن را رواج دادند.

امروزه نان بربری جزو نانهای مسطح محسوب می‌شود. این نان از آرد ستاره، آرد معمولی (سبوس گرفته) و گاهی مخلوطی از این دو، آب، نمک، مخمر صنعتی یا خمیرترش طی فرآیندهای تخمیر تهیه می‌شود. به لحاظ شکل ظاهری، این نان بیضی شکل بوده و دارای طول ۷۰–۸۰ سانتیمتر و عرض ۲۰–۳۰ سانتیمتر است. ضخامت این نان نیز بین ۳ الی ۳/۵ سانتیمتر است و به شیوه سنتی و ماشینی پخت می‌شود. 

هم‌چنین در این نوع از نان از جوش شیرین استفاده نمی‌شود که این موضوع نیز بر ارزش غذایی این نان می‌افزاید. به طور کلی این نان نسبت به نانهای دیگر که از آرد سفید تولید می‌شوند، از ارزش غذایی بالاتری برخوردار است. البته برخی نانواییها این نان رابا جوش شیرین تهیه می‌کنند وبرای زرد شدن هم روی آن مقداری آرد وجوش شیرین آب زده می‌مالند. 

دربارهٔ چرایی انتخاب نام این نوع از نان داستان‌های زیادی مطرح شده است. بر اساس روایتی دیگر  نام حقیقیِ بربری، قلاج بوده است. این نان در کشور عثمانی و برای مصرف سربازان ارتش تهیه می‌شده است. غذای اصلی سربازان عثمانی همین نان بوده است. سربازان عثمانی معتقد بودند که این نان به آنان نیروی ماورای انسانی می‌بخشد. باور به میزان قدرت بخشی این نان به حدی بوده است که در جشنها، کشتی‌گیران و پهلوانان عثمانی پیش از به میدان رفتن، کمی از این نان را می‌خوردند. در هنگام لشگرکشی ترک‌های عثمانی، این نان به ایران آمد. ایرانیان علاوه بر نام این نان طرز پخت آن را تغییر دادند و با آرد گندم سبوس نگرفته آن را تولید کردند.